Stomabreuk (littekenbreuk aan het stoma)

Een littekenbreuk aan het stoma

Een littekenbreuk ontstaat wanneer de buikwand rondom het stoma verzwakt is. Er vormt zich dan een defect in de spierlaag (breukpoort) waardoor de onderliggende laag (het buikvlies) kan uitpuilen en er een zogenaamde 'breukzak' ontstaat. Het is mogelijk dat een stuk darm of vet in de breuk terechtkomt. Daardoor ontstaat er een zwelling onder de huid op de plaats van het stoma. We spreken dan van een stomabreuk, parastomale breuk of hernia.

Wat zijn risicofactoren van een stomabreuk?

Bijna een derde van alle mensen met een stoma krijgt een breuk, meestal binnen het eerste jaar na het aanleggen. Een parastomale hernia komt het meest voor bij mensen met een dikke darm stoma (colostoma), maar het kan ook bij een dunne darm stoma (ileostoma) of urinestoma (Bricker blaas) ontstaan.

Risicofactoren voor het ontstaan van het een parastomale hernia zijn:

• Een oudere leeftijd
• Roken
• Overgewicht
• Hoesten
• Persen
• Zwaar tillen
• Verzwakte buikspieren
• Bepaalde sporten en hobby's die de buikwandspieren belasten

Welke klachten heb je bij een stomabreuk?

De meest voorkomende klachten bij een littekenbreuk aan het stoma zijn:

• Zwelling rond het stoma
• Pijn aan de buikwand
• Afklemming van de darm en darmobstructie

Zwelling rond het stoma

Een parastomale breuk uit zich in eerste instantie als een zwelling rond het stoma. Deze wordt zichtbaar of duidelijker wanneer de patiënt perst of als er op de handpalm wordt geblazen (vooral in zittende of staande houding). Deze zwelling is meestal onregelmatig en geeft een zeurend zwaar gevoel, dat iets verergert in de loop van de dag.

Pijn aan de buikwand

Bij extra druk op de buik, zoals hoesten, overgeven of zwaar tillen, kan een snerpende pijn ontstaan in de buikwand en rondom het stoma. Dat komt waarschijnlijk doordatde opening uitrekt bij die acties.

Beklemming van de darm en darmobstructie

Er is een klein risico dat het stoma weinig of geen stoelgang of urine produceert door een plotse beklemming van een uitgezakte darm in de breuk. De afklemming heeft dan een darmobstructie als gevolg. Dit kan gepaard gaan met pijn, misselijkheid en braken. Als de symptomen aanhouden en de zwelling hard en heel pijnlijk aanvoelt moet u zo snel mogelijk een arts contacteren via een spoedgevallendienst, ook ‘s nachts of in het weekend.

In de meeste gevallen wordt een parastomale breuk vastgesteld tijdens lichamelijk onderzoek door een arts. Soms vraagt de arts nog bijkomende onderzoeken aan, zoals echografie en/of een CT-scan, om de breuk beter in kaart te brengen.

Overige symptomen van een stomabreuk

Andere symptomen die minder regelmatig voorkomen bij een parastomale hernia zijn:

• Esthetische hinder door een grote stomabreuk
• Problemen met het kleven van de stomaplaat en/of onverwachte stomaplaatloslating
• Moeizame spoelingen via het stoma bij patiënten met een dikke darm stoma
  

Kan je een stomabreuk behandelen zonder operatie?

Hersteloperatie aan de stoma afwachten

Omdat een parastomale hernia vaak weinig hinder veroorzaakt, wordt er meestal niet voor een hersteloperatie gekozen en wacht men af.

De voornaamste redenen voor een hersteloperatie van een parastomale hernia zijn:

• pijn aan de buikwand
• esthetische hinder
• kleefproblemen van de stomaplaat
• plotse beklemming van de darmen

Procedure voor een operatie aan de stomabreuk

De beslissing tot het al dan niet herstellen van een stomabreuk is patiëntafhankelijk. De mogelijke voordelen en risico’s worden na klinisch onderzoek door de behandelende chirurg uitvoerig besproken met de patiënt. Samen beslissen ze dan over de verdere stappen.

Voor de operatie wordt de patiënt nog gezien door de anesthesist waarbij medische voorgeschiedenis, medicatie en verdoving besproken worden. Indien nodig worden nog bijkomende onderzoeken verricht (cardiogram, radiografie, bloedafname) of advies van andere specialisten gevraagd.

Er zijn verschillende methoden om een parastomale breuk te herstellen. Normaal gezien gebeurt dit altijd met plaatsen van een plastic of synthetisch netje (prothese of mesh). Indien er ook een littekenbreuk is ter hoogte van een ander litteken in de buik wordt deze vaak gelijktijdig behandeld.

Een stomabreuk behandelen met een kijkoperatie (laparoscopie)

De meest gebruikte en betrouwbare methode om een stomabreuk te herstellen is met een kijkoperatie (laparoscopie). Hierbij wordt de buikholte opgeblazen en met een videocamera in de buik gekeken. De inhoud van de breuk (darmen en vet) wordt leeggemaakt en de breukopening wordt kleiner gemaakt met naald en draad. Vervolgens wordt er over de breuk en de stoma-uitgang een groot net (prothese of mesh) geplaatst en vast gemaakt. Deze techniek wordt ook wel de laparoscopische Sugarbaker-techniek genoemd.

Er zijn nog een aantal varianten op deze kijkoperatietechniek die soms gebruikt worden:

1. sleutelgattechniek of “keyhole” techniek waarbij een opening gemaakt wordt voor passage van de darm
2. sandwichtechniek is een combinatie van de Sugerbacker- en sleutelgattechniek.

Het is steeds mogelijk dat de chirurg tijdens de kijkoperatie moet overschakelen naar een open operatie en een insnede moet maken in de buik.

Het grote voordeel van de kijkoperatie is het sneller herstel en de kleinere kans op wondproblemen of infectie van het netje t.o.v. de open techniek.

Een stomabreuk behandelen met een open of klassieke operatie

In principe verloopt de open operatie aan de stomabreuk op dezelfde manier als bij de kijkoperatie. Enkel wordt hier een insnede in de buik gemaakt. De twee meest voorkomende behandelingen van een open techniek aan de stomabreuk zijn:

1. open Sugarbaker-techniek, waarbij het netje in de buikholte geplaatst wordt
2. Pauli-techniek, waarbij het netje onder de spieren buiten de buikholte gelegd wordt
3. sleutelgat- of sandwichtechiek

Bij sommige zeer grote breuken of na reeds meerdere herstelpogingen vroeger zal de chirurg voorstellen om het stoma te verplaatsen naar de andere zijde van de buik. Dit is een ingrijpende operatie waarbij er dan zowel een net geplaatst wordt ter hoogte van de oude als bij de nieuwe stomaplaats.

In zeldzame gevallen bij hoogrisico patiënten (bijvoorbeeeld bij oudere belaste patiënten of patiënten met veel verklevingen in de buikholte) zal men een netje plaatsen boven op spieren rondom het stoma, waarbij we dus de buikholte zelf kunnen vermijden.

Ziekenhuisopname voor herstel aan het stoma

Hoe lang blijf je in het ziekenhuis na een stomabreukoperatie?

Voor een stomabreukoperatie dient u te rekenen op een hospitalisatie van 2 tot 7 dagen.

Voorbereiding aan de operatie

Meestal wordt u de dag voor de ingreep opgenomen in het ziekenhuis. De thuismedicatie wordt nagekeken, soms wordt nog een bloedafname (stollingscontrole) en eventueel een darmspoeling gedaan.

Verloop van de stomabreukoperatie

Herstel van een parastomale breuk wordt altijd onder algemene verdoving gedaan. In de operatiezaal wordt u bevraagd en toegelicht over de ingreep. Die vragen maken deel uit van de zogenaamde safe surgery checklist, die de patiëntveiligheid waarborgt.

U wordt gekoppeld aan bewakingsapparatuur die ademhaling en hartfunctie zullen controleren tijdens de operatie:

• Klemmetje op een vinger om het zuurstofgehalte in het bloed te bepalen
• Klevers op de borstkas om uw hartslag te volgen
• Drukband om de arm om de bloeddruk te meten.

U krijgt een infuus in uw arm om slaapmedicatie en pijnstilling en eventuele andere medicatie toe te dienen. Soms wordt een ruggenprik gegeven om postoperatief via deze weg pijnstilling toe te dienen.

Alles is nu klaar voor de operatie.

Herstel van een stomabreuk in het ziekenhuis

De eerste dagen postoperatief kan er flink wat pijn ontstaan, vaak veroorzaakt door de nietjes of hechtingen waarmee het net is vast gemaakt. Deze pijn kan scherp aanvoelen vooral bij niezen, hoesten, persen en bewegen. Een goede pijnstilling na de ingreep is dus nodig en deze wordt ook voorgeschreven bij ontslag uit het ziekenhuis.

Een buikband met opening voor het stoma wordt aangebracht ter ondersteuning van de operatiehechtingen. De buikband wordt ongeveer 4 à 6 weken gedragen.

Thuis herstellen van de stomabreuk

Beweging na een stomabreukoperatie

De eerste twee weken doet u het best rustig aan. Een beetje beweging is goed voor de bloedcirculatie en de spijsvertering. Na een operatie aan een stomabreuk vermijd je de eerste twee weken:

• lasten heffen
• sporten (fietsen, zwemmen)

Autorijden mag wel vanaf enkele dagen na de ingreep. Na 4 à 6 weken mag u alle fysieke activiteiten geleidelijk weer opbouwen.

Wondzorg na een stomabreukoperatie

Verbandjes aangebracht op de wonde(n) mogen meestal dicht blijven en moeten niet vervangen worden. De hechtingen voor het sluiten van de wonde/wondjes moeten meestal niet verwijderd worden (gebeurt vanzelf). De wonde(n) worden best ongeveer een week na de ingreep gecontroleerd door de huisarts. Met de plastic verbandjes mag een douche genomen worden (geen bad).

Elke patiënt wordt op controle in het ziekenhuis terug gezien 3 tot 5 weken na de operatie. De afspraak hiervoor wordt meegegeven bij ontslag uit het ziekenhuis.

Sommige patiënten met een dikke darmstoma voeren spoelingen uit via hun stoma. Best wordt hiermee na de operatie een viertal weken gewacht.

Wanneer moet u terug een arts contacteren?

U neemt het best contact op met een arts als u een van de volgende symptomen vaststelt:

• Koorts vanaf 38 graden, koude rillingen of klam zweet
• Sterke zwelling of pijn ter hoogte van de geopereerde zone
• Toenemende zwelling van de buik of toenemende pijn
• Aanhoudende misselijkheid of aanhoudend braken
• Aanhoudende hoest of ademhalingsmoeilijkheden
• Doorsijpelen van vocht of bloed uit de wonde(n)

Wat is de kans op een nieuwe stomabreuk?

Door het plaatsen van een netje is de kans op het terugkomen van de stomabreuk veel kleiner dan zonder netje. Toch blijft er een risico op een nieuwe breuk bestaan tot ongeveer 20%, zeker in geval van de keyhole-techniek. Niet alle nieuwe breuken behoeven echter opnieuw een herstel.

Dat risico is beduidend hoger dan bij een klassieke littekenbreuk (wanneer er geen stoma aanwezig is), waarbij de opening in de buikwand volledig kan gesloten worden omdat er geen darm doorheen passeert.

Is een stomabreukoperatie is veilig?

Een stomabreukoperatie is over het algemeen een veilige operatie en ernstige complicaties zijn eerder zeldzaam. Door de nabijheid van een stoma met passage van stoelgang of urine wordt een parastomale breuk echter wel gezien als een complexe breuk. Daarom is het belangrijk dat de ingreep gebeurt door een ervaren team, zeker in geval van een beklemming van de darmen.

Meest voorkomende complicaties bij herstel aan de stomabreuk

De meest voorkomende complicaties na een stomabreukoperatie zijn:

• Vochtophoping (seroom) op de plaats waar de breuk zat. Het verdwijnt meestal langzaam vanzelf, maar in zeldzame gevallen kan de vochtophoping infecteren.
• Nabloeding in de buik of de buikwand. In ernstige gevallen is hiervoor een nieuwe dringende operatie noodzakelijk.
• Ontsteking of opengaan van de wondjes/wonde, zelden is hiervoor een nieuwe operatie noodzakelijk
• Infectie van de prothese: door de aanwezigheid van een darmstoma ter hoogte van de huid van de buikwand is het risico op een prothese-infectie hoger dan bij een klassieke littekenbreuk. Deze complicatie is een ernstig die vaak het wegnemen van de prothese noodzakelijk maakt. De kans is in dit geval zeer groot dat er op termijn een nieuwe breuk zal ontstaan.
• Accidenteel letsel van de darm of een ander buikorgaan, met ontstaan van een abces of een uitgebreide buikvliesontsteking:
  • Een abces kan veelal behandeld worden met antibiotica en eventueel met het aanprikken van het abces.
  • Bij een uitgebreide buikvliesontsteking zijn één of meerdere heringrepen nodig en vaak een verblijf op intensieve zorgen. Ook hier zal de prothese moeten weggenomen worden.

• Beklemming met darmobstructie: als een patiënt dringend moet geopereerd worden in geval van een beklemming met darmobstructie zijn alle risico’s sterk verhoogd en is er zelfs een kleine kans op overlijden in het ziekenhuis als gevolg van een ernstige verwikkeling.

Gevolgen op lange termijn van een stomabreuk

De langetermijngevolgen van een operatie aan een stomabreuk kunnen opgedeeld worden in 3 categorieën:

1. Complicaties door de buikoperatie
2. Complicaties niet rechtstreeks door de buikoperatie
3. Complicaties door de verdoving

Complicaties door de buikoperatie

Op langere termijn blijven sommige patiënten (chronische) pijn ervaren rondom de operatiezone. Een andere mogelijke complicatie is een darmobstructie door verklevingen tussen de darmen in het algemeen (zoals na elke buikingreep) of door verklevingen tussen de darmen en het netje in het bijzonder; zeer zeldzaam zien we na vele jaren een aanschuren van de darm in de nabijheid van het stoma tgv het net, met een abcesvorming of infectie van de prothese tot gevolg.

Complicaties niet rechtstreeks door de buikoperatie

Andere complicaties die de kop kunnen opsteken zijn onder meer longontstekingen, blaasontstekingen, hartritmestoornissen, aderthrombose…