Liesbreuk

Hoe ziet de buikwand eruit?

De buikwand is opgebouwd uit huid, onderhuids vetweefsel, spierlaag en buikvlies.

De buikwand bij mannen

Ter hoogte van de lies is er bij de man van nature een opening in de spierlaag van de buikwand (lieskanaal). Deze opening of het lieskanaal laat de zaadstreng (met daarin bloedvaten en zaadleider) toe om van in de buik naar de teelbal te lopen. Er is een tweede opening in de spierwand, vlak onder de lies. Doorheen deze opening (dijkanaal) lopen de grote bloedvaten van in de buik naar het been.

De buikwand bij vrouwen

Bij vrouwen is er géén opening in de buikwand. Er is wel een zwakkere zone in de buikwand ter hoogte van de aanhechting van een ligament naar de eierstok. Net zoals bij mannen is er een tweede opening in de spierwand, vlak onder de lies. Doorheen deze opening (dijkanaal) lopen de grote bloedvaten van in de buik naar het been.

Wat is het verschil tussen een lies- en dijbreuk?

De term ‘liesbreuk’ wordt eigenlijk gebruikt voor twee verschillende problemen: de eigenlijke liesbreuk en de dijbreuk. Beide buikwandaandoeningen hebben dan ook een aantal gelijkenissen:

• Het gaat om een verzwakking van de buikwand.
• Ze liggen vlak in elkaars buurt.
• Ze hebben gelijkaardige symptomen/klachten.
• Ook de behandeling is grotendeels gelijkaardig.

In deze tekst gebruiken we gemakshalve ook de verzamelnaam ‘liesbreuk’ voor beiden, tenzij het een belangrijk verschil is.

In beide gevallen gaat het om een verzwakking van de spierlaag van de buikwand, zodat er méér doorheen de buikwand kan komen dan alleen maar de zaadstreng (liesbreuk) of bloedvaten (dijbreuk). In eerste instantie stulpt het buikvlies uit doorheen het defect in de buikwand. Zo vormt er zich een zakje (breukzak) waarin buikinhoud (vetweefsel en darm) kan uitpuilen.

Wanneer heb je meer kans op een liesbreuk?

Risicofactoren van een liesbreuk

Een liesbreuk komt vaker voor bij mannen. Naar schatting zal 25% van de mannen ooit een liesbreuk ontwikkelen tegenover 5% van de vrouwen. Liesbreuken ontstaan vaker bij rokers, mensen met een chronische hoest en in geval van chronische constipatie. Het risico op een breuk stijgt ook met de leeftijd.

Het is niet duidelijk of het risico op een liesbreuk toeneemt door zwaar fysiek werk. Een liesbreuk wordt dan ook in principe niet als een arbeids- of sportongeval herkend, ook al kan het dat de liesbreuk voor het eerst wordt opgemerkt tijdens een bepaalde beweging op het werk of tijdens sporten.

Samengevat, de risicofactoren voor een liesbreuk zijn:

• Roken
• Chronische hoest
• Chronische constipatie (moeilijk stoelgang maken)
• Leeftijd: het risico neemt toe met de leeftijd

Een liesbreuk veroorzaakt niet altijd klachten of symptomen.

Wat zijn de meest voorkomende symptomen van een liesbreuk?

Mogelijke symptomen van een liesbreuk zijn:

• Knobbel of zwelling in de lies die weggedrukt kan worden.
• Zwaartegevoel na lang staan of stappen.
• Pijn in de lies of branderig gevoel bij bewegingen waarbij de buikspieren worden aangespannen en de druk in de buik en de breukzak toeneemt.
  Bewegingen die pijn aan de liesbreuk activeren:
  
  • Hoesten
  • Niezen
  • Persen op het toilet
  • Bukken of tillen
    

Zeldzame symptomen van een liesbreuk

In zeldzame gevallen kan een liesbreuk ook andere symptomen vertonen:

• Plotse, hevige pijn in de lies die niet voorbij gaat bij rusten.
• Een duidelijke zwelling in de lies, die niet verdwijnt bij rusten of masseren erover.

We spreken dan van een ingeklemde breuk. De aanhoudende pijn in rust (ruglig) wijst er op dat de inhoud van de breukzak (vetweefsel en darmen) slecht of niet meer doorbloed wordt en geleidelijk aan dreigt af te sterven. Hiervoor moet een dringend advies van een dokter moet worden gevraagd. Als ook de arts de breuk niet kan terugduwen, zal een dringende operatie moeten uitgevoerd worden.

Hoe behandel je een liesbreuk?

U vindt hier een aantal mogelijke behandelingen voor een liesbreuk. Na de diagnose kiest uw arts, samen met u en de andere artsen van het team, de beste oplossing voor u. Uw behandeling kan dus afwijken van de hieronder voorgestelde liesbreukbehandelingen.

Afwachten en voorlopig niet behandelen

Bij mannen is dit een optie als er geen of maar beperkte klachten zijn. Omdat een liesbreuk nooit spontaan verdwijnt, is uiteindelijk altijd een ingreep nodig.

Breukgordel

Met een breukgordel kan je de liesbreuk tijdelijk terugduwen. Nadeel is dat de gordel vrij moeilijk aan te brengen is. De gordel geeft doorgaans op termijn ook ongemakken.

Liesbreukoperatie

Bij een liesbreukoperatie wordt de buikwand verstevigd met weefsel uit de buikwand zelf of met een kunststoffen matje.

Twee soorten liesbreukoperaties

• Kijkoperaties (niet-invasieve behandeling)
  • Gewone kijkoperatie
  • Kügeloperatie
• Klassieke 'open' operaties
  • Lichtenstein-procedure
  • Stoppa-procedure
    

Liesbreuk behandelen via kijkoperatie of Kügeloperatie

Voordeel van een kijkoperatie bij liesbreuk

Een kijkoperatie is een niet-invasieve ingreep. 'Niet-invasief' betekent dat er niet gesneden wordt. Het voordeel van een kijkoperatie is dat u sneller herstelt dan bij een klassieke operatie. Daarom zal de buikwandchirurg steeds een voorkeur geven aan een kijkoperatie.

Prothese plaatsen bij een liesbreuk via kijkoperatie

Bij deze technieken wordt er een prothese (‘stukje muggengaas’) geplaatst achter de lies- en dijopening zodat beide openingen afgedekt zijn en het buikvlies niet meer kan uitstulpen. De openingen zelf worden niet gesloten of kleiner gemaakt. De zaadstreng en bloedvaten naar het been kunnen achter de prothese op hun normale positie doorlopen.

Bij de kijkoperatie worden 3 sneetjes gemaakt:

• Een insnede van 12 mm naast de navel
• 2 insnedes van 5 mm in de onderbuik

Bij de Kügeloperatie wordt er één sneetje van 4 cm gemaakt.

Het verschil tussen kijkoperatie en Kügeloperatie bij een liesbreuk

Beide ingrepen zijn zeer gelijkwaardig en hangen grotendeels af van persoonlijke voorkeur van patiënt en ervaring van chirurg.

Algemene of plaatselijke verdoving

De kijkoperatie zal altijd onder algemene verdoving worden uitgevoerd, terwijl de Kügeltechniek ook onder een ruggenprik kan worden uitgevoerd als de patiënt dat verkiest.

Lies- en dijopening behandelen

Bij de kijkoperatie kunnen beide zijden samen behandeld worden via dezelfde drie sneetjes, terwijl bij een Kügelprocedure elke zijde via een apart sneetje wordt behandeld.

Liesbreuk behandelen via ‘klassieke’ methodes (Lichtenstein of Stoppa)

Bij een klassieke operatie wordt de liesbreuk, de opening of zwakke plek in de buikwand, hersteld via een snee. De buikwand wordt hersteld met eigen lichaamsweefsel of door een stukje kunststof.

Lichtenstein-procedure aan de liesbreuk

Bij de Lichtenstein-procedure wordt er gesneden in de liesregio. De chirurg opent de buitenste spierlaag, herstelt het lieskanaal en plaatst ter versteviging een prothese (kunststoffen matje) tussen de spierlagen.

Beperkingen en risico's van de Lichtenstein-procedure

• In principe wordt alleen de natuurlijke liesopening verstevigd. De dijopening blijft dus onaangeroerd, aangezien de prothese meer in contact komt met de lieszenuwen.
• Het risico op blijvende liespijn na de operatie is groter.

Stoppa-procedure aan de liesbreuk

Bij de Stoppa-procedure wordt er gesneden in het midden van de onderbuik. Van daaruit maakt de chirurg de spieren vrij, en plaatst vervolgens een prothese (kunststoffen matje) om de liesbreuk te herstellen.

De Stoppa-procedure wordt maar zelden toegepast.

Voorbereiding van een liesbreukoperatie

• Bespreek vooraf met uw arts welke medicatie u neemt.
• 1 week vóór uw operatie mag u zich niet meer ontharen met een tondeuse, scheermesje of ontharingscrème.
• U stopt het best met roken.
• De avond voor de operatie moet u nuchter blijven vanaf middernacht.
• Was navel, liesstreek en genitaliën grondig om het risico op infecties te voorkomen.

Dag van de ingreep aan de lies

Een liesbreukoperatie gebeurt via een opname in het dagziekenhuis van AZ Diest.

• Kunstgebit, bril, contactlenzen of sieraden moet u uitdoen.
• U krijgt een operatiehemdje en een identificatiebandje rond de pols.
• De onderbuik wordt geschoren.
• Vlak voor de ingreep moet u de blaas volledig ledigen.
  

De liesbreukoperatie

Een kijkoperatie gebeurt altijd onder algemene verdoving. Een klassieke operatie gebeurt onder lokale (of plaatselijke) verdoving. Een operatie voor een liesbreuk duurt ongeveer 1 tot anderhalf uur.

In de operatiezaal stelt men u enkele vragen over uzelf en de ingreep. Die vragen maken deel uit van de zogenoemde safe surgery checklist, die de patiëntveiligheid waarborgt.

U wordt gekoppeld aan bewakingsapparatuur die ademhaling en hartfunctie zullen controleren tijdens de operatie:

• Klemmetje op een vinger om het zuurstofgehalte in het bloed te bepalen
• Klevers op de borstkas om uw hartslag te volgen
• Drukband om de arm om de bloeddruk te meten.
• U krijgt een infuus (een fijn soepel buisje) in uw arm om slaapmedicatie en pijnstilling en eventuele andere medicatie toe te dienen.

De meeste liesbreukoperaties worden in het daghospitaal van AZ Diest uitgevoerd. Dat betekent dat u dezelfde dag nog naar huis kan, op voorwaarde dat de pijn onder controle is en u niet misselijk bent. Bij voorkeur hebt u ook kunnen plassen vóór het verlaten van het ziekenhuis. Als u niet hebt kunnen plassen in het ziekenhuis en dat ook in de loop van de avond thuis niet lukt, dient u bij uitgesproken toenemende onderbuikspijn best langs te komen op de spoedgevallendienst. In zeldzame gevallen moet dan tijdelijk een blaassonde worden geplaatst om de blaas te ontspannen.

De eerste dag na de operatie

Onmiddellijk na de ingreep krijgt u nog vocht en pijnstilling via een infuus toegediend. Soms wordt er een drainagebuisje geplaatst in de wonde waarlangs het wondvocht wordt afgeleid. Afhankelijk van de situatie kan dat dezelfde dag nog verwijderd worden of moet het enkele dagen blijven zitten. Doorgaans kan u nog op de dag van de ingreep iets drinken en later op de dag iets licht eten.

Tijdens de operatie wordt in principe lokale verdoving toegediend ter hoogte van de operatiezone en de wondjes. Deze werkt uit 6-8 uur na de ingreep. Het is dus normaal dat u in de loop van de avond van de ingreep wat meer pijn ervaart dan vlak na de ingreep.

Tijdens de eerste dag(en) is het uiteraard normaal dat u enige vage buikpijn ervaart aan de wonde(s). Typisch na een kijkoperatie kan daar uitstralende pijn naar de schouder bijkomen. Dat komt doordat bij het opblazen van de buik een middenrifzenuw, die hogerop deels samenloopt met een schouderzenuw, geprikkeld wordt. U krijgt systematisch pijnstilling toegediend, waarmee u comfortabel bent. Als de pijnstilling onvoldoende is, kan u dat uiteraard aangeven aan uw verpleegkundige.

Thuis herstellen van een liesbreuk

Hinder en pijn ter hoogte van de liesstreek/wonde(s) bij bewegen gedurende de eerste weken na de ingreep is vanzelfsprekend ook nog normaal. De nood aan pijnstillers neemt sterk af binnen de 1 à 2 dagen na de ingreep. Vooral bepaalde plotse bewegingen zoals uit de auto stappen, je been over je fiets zwaaien… kunnen wel nog verscheidene weken voor een occasionele pijnscheut zorgen. Specifiek na een kijkoperatie kan uitstralende pijn naar de schouder 1-2 dagen aanhouden.

Enkele dagen na een liesbreukoperatie kan u een bloeduitstorting ontwikkelen in de liesregio, afdalend naar de geslachtsdelen. Een bloeduitstorting aan de lies kan zich uiten door

• een zwelling in de zone waar u voorheen de liesbreuk kon voelen
• een blauwverkleuring van de geslachtsdelen

Een bloeduitstorting in deze situatie is normaal en zal geleidelijk aan verdwijnen over 2-4 weken

Sporten na een liesbreukoperatie

Na een kijkoperatie of Kügelprocedure kan u best ‘relatieve rust’ nemen gedurende twee weken. Dat betekent concreet:

• geen zware lasten tillen (>10kg of een emmer water)
• geen zware sportactiviteiten beoefenen
• geen fysiek belastende arbeid verrichten

Lichtere fysieke belasting zoals wandelen en gelijkmatig fietsen op een hometrainer mag u onmiddellijk hervatten. Na twee weken mag u ook de andere fysieke activiteiten geleidelijk weer opbouwen, op eigen aanvoelen. Met voor de buikspieren zeer belastende sportactiviteiten zoals voetbal, fitness en tennis adviseren we 4-6 weken te wachten. Autorijden raden we af gedurende de eerste week na de ingreep. Na 1-2 weken kan u dit hervatten.

Na een Lichtenstein- of Stoppaprocedure aan de liesbreuk raden we 4 weken ‘relatieve rust’ aan en 6-8 weken voor belastende sportactiviteiten.

Wondverzorging

De wondjes worden nog verzorgd voor uw ontslag uit het ziekenhuis met droog aseptisch verband. Deze verbandjes mogen dicht blijven zolang ze droog blijven. U mag ermee onder de douche, maar liefst niet in bad.

Medicatie tegen pijn aan de lies

Uw thuismedicatie mag in principe opnieuw herstart worden na ontslag. I.v.m. eventuele bloedverdunners krijgt u apart advies.

Als pijnstilling stellen we paracetamol voor (Dafalgan, Paracetamol…). Je mag dat 4 keer per dag innemen. Dit kan zo nodig aangevuld worden met een ontstekingsremmer (diclofenac, ibuprofen…), op voorwaarde dat u nooit een maagzweer hebt gehad en niet lijdt aan een ernstige hart- of nieraandoening.

Doktersafspraken en controle van de herstellende liesbreuk

10 dagen na de liesbreukoperatie wordt er een controle bij de huisarts ingepland. Het gaat dan om een wondcontrole en verwijderen van de hechtpleisters (in geval dat de hechtingen onder de huid werden geplaatst) of verwijderen hechtingen.
Een controle bij uw chirurg wordt voorzien een 4 weken na de ingreep.

U neemt het best contact op met een arts als u 1 van de volgende symptomen of klachten vaststelt:

• Koorts vanaf 38 graden, koude rillingen of klam zweet
• Sterke zwelling of pijn in het scrotum of de liesregio
• Toenemende zwelling van de buik of toenemende pijn
• Aanhoudende misselijkheid of aanhoudend braken
• Aanhoudende hoest of ademhalingsmoeilijkheden
• Doorsijpelen van vocht of bloed uit de wonden

Wat zijn de meest voorkomende complicaties van een liesbreukoperatie?

Een liesbreukoperatie is een veilige operatie met meestal een vlot, comfortabel en ongecompliceerd herstel. Ernstige complicaties zijn zeldzaam.

Het risico op complicaties na een liesbreuk is groter bij mensen met zwaarlijvigheid, diabetespatiënten en rokers.

De meest voorkomende complicaties van een liesbreukoperatie zijn:

1. Bloeduitstorting
2. Vochtopstapeling in de liesregio
3. Problemen bij het plassen
4. Wondinfecties
5. Chronische liespijn
6. Nieuwe liesbreuk

Bloeduitstorting aan de lies

Soms ontstaat er een bloeduitstorting met blauwe verkleuring van lies en anus (scrotum) na een liesbreukoperatie. Die is pijnloos en trekt vanzelf weg. Soms is een zwaartegevoel of ongemak in een teelbal mogelijk.

Ondersteunend ondergoed kan helpen om de hinder tegen te gaan. De hinder verdwijnt na enkele weken.

Vochtopstapeling (seroom)

Na herstel van een grote breuk kan er gedurende enkele weken tot maanden een zwelling voelbaar blijven door een vochtopstapeling. Het is pijnloos en verdwijnt meestal langzaam vanzelf.

Problemen bij het plassen

Mensen die vooraf problemen hadden bij het plassen, bijvoorbeeld door een prostaatvergroting, kunnen soms na de ingreep niet plassen, waarvoor ze een blaaskatheter nodig hebben gedurende één of meer dagen.

Wondinfectie

De wondjes kunnen rood, pijnlijk of gezwollen worden, wat wijst op een ontsteking of infectie. Voor de behandeling is soms antibiotica nodig.
Soms gaan de wondranden open en moet de wonde verder thuis verzorgd worden door een thuisverpleegkundige.

Bacteriën die zich nestelen op een kunststoffen matje, zijn moeilijk te bestrijden. Soms kan het daarom zelfs nodig zijn om het besmette matje terug te verwijderen. Dat is gelukkig slechts zeer zeldzaam het geval.

Chronische liespijn

Een op tien patiënten blijft langere tijd pijn voelen in de operatiezone (de lies), meestal is de pijn niet storend en verbetert ze in de loop van de volgende maanden en jaren.

Bij een kleine minderheid (ongeveer 3%) blijft de pijn bestaan en is die storend en heeft ze een belangrijke impact op het dagelijks leven. De behandeling van pijn bij deze groep mensen vraagt de aanpak van meerdere ervaren artsen van verschillende disciplines, waaronder ook de artsen van de pijnkliniek. Na een kijkoperatie is de kans op ernstige chronische pijn iets lager dan na de Lichtenstein-operatie.

U wordt uitgenodigd om deel te nemen aan het FLIPR-liesbreukregister. Zo willen we het risico op chronische pijn beter kunnen inschatten

Nieuwe lies- of dijbreuk

Nieuwe liesbreuk aan dezelfde kant

Door het gebruik van een kunststoffen matje is een recidief (het terugkomen van de lies- of dijbreuk) aan dezelfde kant van het breukherstel erg zeldzaam.
In ongeveer 3 à 5% treedt er in de tien jaar volgend op de operatie een recidief op. Dat wordt veroorzaakt door krimpen of verschuiven van het matje.

Nieuwe liesbreuk aan de andere kant

Als bij de operatie maar 1 kant behandeld wordt, bestaat 10 tot 20% kans om aan de andere kant een liesbreuk te ontwikkelen in de daaropvolgende jaren.

Andere complicaties van een liesbreukoperatie

Enkele ernstige complicaties van een liesbreukoperatie, die gelukkig maar heel zelden voorkomen, zijn:

• een zware nabloeding in de buikwand waarvoor een heroperatie noodzakelijk is
• een letsel van de darm of van de blaas

Verder zijn er zoals bij elke operatie de klassieke risico’s zoals trombose, longontsteking, urineweginfectie en hartproblemen.

De opsomming van mogelijke complicaties is onvolledig en vermeldt alleen de meest frequente verwikkelingen.