Postoperatieve pijn en pijnstilling

Wat is postoperatieve pijn?

Postoperatieve pijn is een vorm van acute pijn die ontstaat na een operatie ten gevolge van de weefselbeschadiging die tijdens de ingreep ontstaat. Acute pijn is pijn van korte duur en is goed te behandelen. Het is ondanks dit toch belangrijk ook speciale aandacht aan deze kortstondige pijn te geven om ervoor te zorgen dat deze niet verder evolueert naar langdurige of chronische pijn.

Het bestrijden van pijn is een gezamenlijk werk waar ook de patiënt een cruciale rol in speelt. Aangezien artsen en verpleegkundigen de pijn niet voelen, is het belangrijk dat onze patiënten laten weten wat zij voelen en wanneer ze terug comfortabel zijn. Hiervoor gebruiken we de hulp van een pijnmeting.

De pijnmeting

Voor het bevragen van pijn, werd een speciaal VAS (visueel analoge schaal) score uitgewerkt die telt van 0 tot 10 waarbij 0 “geen pijn” en 10 “de ergst denkbare pijn” omschrijft.

De verpleegkundige zullen na de ingreep dan ook regelmatig vragen hoe het met de pijn gaat met behulp van deze score.

Op geleide van de scores en de evolutie ervan, wordt de pijnstilling op maat aangepast. Zo kunnen wij streven naar een veilige pijnbestrijding met maximaal comfort.

Uw comfort is belangrijk

Voor het fysiek en mentaal herstel is het belangrijk dat men de postoperatieve periode zo comfortabel mogelijk doorkomt. Pijn mag het diep ademhalen, hoesten of bewegen niet belemmeren.
Daarom is het belangrijk ons te laten weten hoe men zich voelt en hoe de pijn evolueert onder de toegediende pijnstillers. Ook op momenten dat er niet rechtstreeks naar gevraagd wordt.
Hoe langer men wacht met het melden van de pijn, hoe moeilijker het wordt deze te bestrijden en te controleren.

Pijnbehandeling

De pijnstillers worden aangepast aan de fysiek, de voorgeschiedenis, de ernst van de pijn, de aard en de uitgebreidheid van de ingreep. De input van de patiënten helpt ons de juiste pijnstilling samen te stellen.

Vergeet het zeker niet te melden indien u

• ergens allergisch voor bent
• reeds pijnmedicatie neemt
• maagzweren heeft gehad of maagoperaties heeft ondergaan
• een slechte nierwerking heeft

Naast medicatie zijn er ook een aantal andere handelingen die de pijn kunnen verzachten bijvoorbeeld ijs leggen, hoogstand van het geopereerde lidmaat, masseren,…

Wanneer men een ingreep ondergaat, is pijn een natuurlijke reactie van het lichaam. Dit maakt echter de periode na de operatie zwaarder en daarom proberen we de pijn zoveel mogelijk te beperken. Het volledig wegnemen van alle pijn is een moeilijk haalbaar doel, maar het nastreven van een goed comfort is dat zeker niet. Het is bovendien wetenschappelijk aangetoond dat een goede pijnbestrijding na de operatie de kans op complicaties vermindert.

Daarom zullen wij, artsen en verpleegkundigen, alles in het werk stellen om de pijn in voldoende mate te controleren zodat onze patiënten comfortabel zijn in de periode na de operatie en vlot kunnen herstellen.

Aarzel daarom nooit om de artsen en verpleegkundigen op de hoogte te brengen van uw pijnbeleving. Wij voelen niet wat u voelt, maar horen het wel graag, zodat wij de pijnstilling maximaal kunnen optimaliseren.

Voor bepaalde ingrepen stellen de anesthesist en chirurg een PCEA pomp voor. PCEA staat voor het Engelse Patient Controlled Epidural Analgesia of in het Nederlands: patiënt gecontroleerde epidurale verdoving.
Het is een soort van pijnstilling door middel van een pomp die de patiënt zelf kan bedienen binnen de door een anesthesist ingestelde veiligheidsgrenzen.

Wanneer er voor een PCEA pomp wordt gekozen, moet er vlak voor de operatie een epidurale katheter geplaatst worden. Dit is een fijn buisje dat door middel van een ruggenprik tot in de epidurale ruimte wordt gebracht. Dit is een ruimte waar de zenuwen liggen die uit het ruggenmerg komen en die zorgen voor het gevoel in de geopereerde zone.

Wanneer deze katheter geplaatst is, ondergaat u vervolgens onder volledige verdoving uw ingreep.

De anesthesist zal tijdens en na de operatie de geplaatste catheter gebruiken om lokaal verdovingsproduct in te spuiten en zo de zenuwen te verdoven. Zolang deze zenuwen verdoofd zijn, sturen ze minder pijnsignalen door en is men comfortabel. Wanneer de patiënt in de ontwaakruimte (verkoeverkamer) is, wordt de verdoving geëvalueerd en zo nodig nog verder geoptimaliseerd door extra verdoving in te spuiten via de katheter.
Het kan zijn dat het verdovingsproduct ook een deel inwerkt op de zenuwen die voor de spieren instaan. Daarom kan er een verminderde kracht optreden in de benen en is het belangrijk dat men nooit alleen op te staan.

Werking van de PCEA pomp

De werking bestaat uit twee delen:

1. Men krijgt een continue toediening van de verdoving via de epidurale catheter.
2. Men de pomp zelf bedienen binnen de ingestelde veiligheidsgrenzen door een simpele druk op de knop. Er wordt dan een extra dosis pijnstilling toegediend. Zo kan de pijnstilling binnen bepaalde grenzen zelf geregeld worden en hoeft er niet gewacht te worden op de verpleegkundige voor een extra pijnstiller.

Het product heeft 5 à 15 minuten nodig om in te werken. Het is dus niet nuttig te blijven drukken als er niet onmiddelijk beterschap optreedt. Maar wacht ook niet te lang te om te drukken; het is beter te drukken wanneer men een zeurend gevoel ervaart dan te wachten tot de pijn in alle hevigheid is teruggekeerd.

Het is belangrijk dat u zelf de pomp bedient en dat niet iemand anders dit voor u doet, want u voelt immers de pijn.

Bijwerkingen

Tijdens het gebruik van de PCEA pomp kan men een aantal nevenwerkingen ervaren (jeuk, moeilijk plassen, duizeligheid), maar deze zijn tijdelijk van aard. Wanneer de pomp wordt gestopt, verdwijnen deze dan ook vanzelf.

De meest voorkomende nevenwerkingen zijn een slapend gevoel in de benen, buik of borstkast. Er kan ook een verminderde kracht in de benen optreden. Daarom is het verplicht bedrust te houden en nooit op te staan zonder de aanwezigheid van een verpleegkundige.

Mogelijke complicaties

De meest voorkomende complicatie na het prikken van de epidurale catheter voor uw PCEA pomp is hoofdpijn. Meestal treedt dit onmiddellijk na het plaatsen op, maar het kan ook pas duidelijk worden na enkele dagen. De therapie is hierbij simpel: platte rust, pijnstilling en extra vochtinname met een voorkeur voor cafeïnehoudende dranken.

Andere complicaties komen bijna nooit voor, maar we vermelden ze voor de volledigheid. Er is een zeer geringe kans op een acuut epiduraal hematoom. Dit is een bloeding rond het ruggenmerg die de volgende symptomen kan geven:

• Toenemende verlamming in de benen of armen
• Toenemende gevoelloosheid in de benen of armen
• Problemen bij het plassen
• Hevige rugpijn

Heel uitzonderlijk kan men een hersenvliesontsteking ontwikkelen. Deze is goed te genezen met antibiotica.